Elżbieta Zawacka – legendarna cichociemna, generał, profesor, że aż strach

Elżbieta Zawacka w Wikipedii

Elżbieta Zawacka, ps.„Zelma”, „Zo” (ur. 19 marca1909 w Toruniu, zm. 10 stycznia2009tamże^[1]) – legendarna kurierka Komendy Głównej Armii Krajowej, jedyna kobieta wśród cichociemnych, emerytowana profesor doktor habilitowana Uniwersytetu Mikołaja Kopernika wToruniu, druga Polka w historii Wojska Polskiegoawansowana na stopniagenerała brygady.

. 5 września 1951 została aresztowana przez UB i po procesie skazana na 10 lat więzienia. Na wolność wyszła 24 lutego 1955.

Wróciła do pracy w szkolnictwie, ucząc w szkołach w Sierpcu i Toruniu, nie zaniedbując jednak samodzielnej nauki. W 1965 uzyskała doktorat nauk humanistycznych na Uniwersytecie Gdańskim i pracowała tam jako adiunkt. Po uzyskanej w 1972 habilitacji wróciła do Torunia, gdzie podjęła pracę w Instytucie Pedagogiki i Psychologii UMK. Była założycielką Zakładu Andragogiki, który na skutek represji SB został zlikwidowany w 1978 – po tym zdarzeniu Zo odeszła na emeryturę.

——–

Kobieta, że aż strach

Gośc Niedzielny – Onet Kiosk 06.11.2008

Po wojnie przez rok działała w antykomunistycznej organizacji WiN. UB aresztowało ją w 1951 roku. – Wspomina, że musiała „tylko” siedzieć na nodze odwróconego stołka – mówi Dorota Zawacka. – Znacznie częściej opowiada, jak przygotowywała tam do matury nastoletnie więźniarki polityczne – dodaje.

Na wolność wyszła w 1955 roku. Została profesorem pedagogiki. Specjalizowała się w andragogice, czyli kształceniu dorosłych. Cenili ją zagraniczni uczeni, ale władze uniwersytetu w Toruniu spychały ją na boczny tor.

W wieku 85 lat opanowała obsługę komputera. – Była zbulwersowana, że jej koleżanki kombatantki nie korzystają z Internetu i że z tego powodu ma z nimi utrudniony kontakt – wspomina pani Dorota.

———

Zmarła prof. Zawacka – legendarna „Cichociemna”

W latach osiemdziesiątych związana ze środowiskiem „Solidarności” była dla młodych autorytetem i wzorem patriotyzmu. Prof. Zawacka działała w Zrzeszeniu Kaszubsko-Pomorskim a także współtworzyła Światowy Związek Żołnierzy AK. Jej wielkim dziełem jest powołanie do życia Fundacji „Archiwum Pomorskie Armii Krajowej”. Fundacja nie tylko gromadzi dokumenty i relacje, ale także organizuje konferencje, zjazdy naukowe i wydaje liczne publikacje dokumentujące udział Pomorza w walce o niepodległość.

W grudniu 1995 r. decyzją Prezydenta RP Lecha Wałęsy prof. Elżbieta Zawacka została odznaczona Orderem Orła Białego. Jest także odznaczona Krzyżem Orderu Virtuti Militari i pięciokrotnie Krzyżem Walecznych. 17 grudnia 1992 roku prof. Elżbieta Zawacka została przez mieszkańców rodzinnego Torunia wyróżniona tytułem honorowego obywatela.

————–

Elżbieta Zawacka na stronach IPN

…Po zakończeniu wojny włączyła się w struktury konspiracji antykomunistycznej w ramach organizacji Wolność i Niezawisłość. Powróciła także do pracy pedagogicznej – ukończyła studium pedagogiki społecznej i otworzyła przewód doktorski.

W 1951 r. została aresztowana przez UB. Była więziona (z dziesięcioletnim wyrokiem) do 1955 r. W 1956 r. powróciła do pracy naukowej i pedagogicznej. W 1965 r. uzyskała doktorat nauk humanistycznych, a 1973 r. – habilitację. W rodzinnym Toruniu podjęła pracę w Instytucie Pedagogiki na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika. Równocześnie gromadziła materiały do dziejów Armii Krajowej, działała w środowisku kombatantów AK. Była współinicjatorką powstania Światowego Związku Żołnierzy AK. Na skutek represji SB, w wyniku których m.in. zlikwidowano kierowany przez nią Zakład Andragogiki, odeszła z pracy na uniwersytecie.

W latach osiemdziesiątych była związana ze środowiskiem „Solidarności”. W 1987 r. doprowadziła do powstania Klubu Historycznego, działającego przy Zrzeszeniu Kaszubsko-Pomorskim w Toruniu…..

————-

Elżbieta Zawacka – Polskie Radio

W lutym 1945 roku ponownie rozpoczęła działalność konspiracyjną w organizacji Wolność i Niezawisłość. Jednocześnie wróciła na studia z pedagogiki społecznej. W 1946 roku uzyskała magisterium i podjęła próbę powrotu do „normalnego życia”. Zaczęła pracować w Państwowym Urzędzie Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego przy Ministerstwie Obrony Narodowej. Po likwidacji urzędu powróciła do wyuczonego zawodu. Pracowała jako nauczycielka w Łodzi, Toruniu i Olsztynie i przygotowywała pracę doktorską.

. 5 września 1951 roku Zawacka została aresztowana przez UB

Po odzyskaniu wolności wróciła do działalności pedagogicznej. Pracowała jako nauczycielka w szkołach w Sierpcu i Toruniu. W 1965 roku uzyskała tytuł doktora nauk humanistycznych na Uniwersytecie Gdańskim i podjęła pracę adiunkta. Po uzyskaniu habilitacji w 1972 roku powróciła do Torunia i rozpoczęła pracę w Instytucie Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Była założycielką tamtejszego Zakładu Andragogiki. W 1976 roku wyjechała do Londynu, skąd przywiozła wiele materiałów i „zakazanych” tytułów. Niestety, materiały skonfiskowała na lotnisku SB, a w ramach dalszych represji komunistyczne władze zlikwidowały Zakład Andragogiki. Po tym wydarzeniu profesor Elżbieta Zawacka odeszła na emeryturę.

♣

♣