Elżbieta Zawacka, ps.„Zelma”, „Zo” (ur. 19 marca1909 w Toruniu, zm. 10 stycznia2009tamże[1]) – legendarna kurierka Komendy Głównej Armii Krajowej, jedyna kobieta wśród cichociemnych, emerytowana profesor doktor habilitowana Uniwersytetu Mikołaja Kopernika wToruniu, druga Polka w historii Wojska Polskiegoawansowana na stopniagenerała brygady.
. 5 września 1951 została aresztowana przez UB i po procesie skazana na 10 lat więzienia. Na wolność wyszła 24 lutego 1955.
Wróciła do pracy w szkolnictwie, ucząc w szkołach w Sierpcu i Toruniu, nie zaniedbując jednak samodzielnej nauki. W 1965 uzyskała doktorat nauk humanistycznych na Uniwersytecie Gdańskim i pracowała tam jako adiunkt. Po uzyskanej w 1972 habilitacji wróciła do Torunia, gdzie podjęła pracę w Instytucie Pedagogiki i Psychologii UMK. Była założycielką Zakładu Andragogiki, który na skutek represji SB został zlikwidowany w 1978 – po tym zdarzeniu Zo odeszła na emeryturę.
——–
Gośc Niedzielny – Onet Kiosk 06.11.2008
Po wojnie przez rok działała w antykomunistycznej organizacji WiN. UB aresztowało ją w 1951 roku. – Wspomina, że musiała „tylko” siedzieć na nodze odwróconego stołka – mówi Dorota Zawacka. – Znacznie częściej opowiada, jak przygotowywała tam do matury nastoletnie więźniarki polityczne – dodaje.
Na wolność wyszła w 1955 roku. Została profesorem pedagogiki. Specjalizowała się w andragogice, czyli kształceniu dorosłych. Cenili ją zagraniczni uczeni, ale władze uniwersytetu w Toruniu spychały ją na boczny tor.
W wieku 85 lat opanowała obsługę komputera. – Była zbulwersowana, że jej koleżanki kombatantki nie korzystają z Internetu i że z tego powodu ma z nimi utrudniony kontakt – wspomina pani Dorota.
———
Zmarła prof. Zawacka – legendarna „Cichociemna”
W latach osiemdziesiątych związana ze środowiskiem „Solidarności” była dla młodych autorytetem i wzorem patriotyzmu. Prof. Zawacka działała w Zrzeszeniu Kaszubsko-Pomorskim a także współtworzyła Światowy Związek Żołnierzy AK. Jej wielkim dziełem jest powołanie do życia Fundacji „Archiwum Pomorskie Armii Krajowej”. Fundacja nie tylko gromadzi dokumenty i relacje, ale także organizuje konferencje, zjazdy naukowe i wydaje liczne publikacje dokumentujące udział Pomorza w walce o niepodległość.
W grudniu 1995 r. decyzją Prezydenta RP Lecha Wałęsy prof. Elżbieta Zawacka została odznaczona Orderem Orła Białego. Jest także odznaczona Krzyżem Orderu Virtuti Militari i pięciokrotnie Krzyżem Walecznych. 17 grudnia 1992 roku prof. Elżbieta Zawacka została przez mieszkańców rodzinnego Torunia wyróżniona tytułem honorowego obywatela.
————–
Elżbieta Zawacka na stronach IPN
…Po zakończeniu wojny włączyła się w struktury konspiracji antykomunistycznej w ramach organizacji Wolność i Niezawisłość. Powróciła także do pracy pedagogicznej – ukończyła studium pedagogiki społecznej i otworzyła przewód doktorski.
W 1951 r. została aresztowana przez UB. Była więziona (z dziesięcioletnim wyrokiem) do 1955 r. W 1956 r. powróciła do pracy naukowej i pedagogicznej. W 1965 r. uzyskała doktorat nauk humanistycznych, a 1973 r. – habilitację. W rodzinnym Toruniu podjęła pracę w Instytucie Pedagogiki na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika. Równocześnie gromadziła materiały do dziejów Armii Krajowej, działała w środowisku kombatantów AK. Była współinicjatorką powstania Światowego Związku Żołnierzy AK. Na skutek represji SB, w wyniku których m.in. zlikwidowano kierowany przez nią Zakład Andragogiki, odeszła z pracy na uniwersytecie.
W latach osiemdziesiątych była związana ze środowiskiem „Solidarności”. W 1987 r. doprowadziła do powstania Klubu Historycznego, działającego przy Zrzeszeniu Kaszubsko-Pomorskim w Toruniu…..
————-
Elżbieta Zawacka – Polskie Radio
W lutym 1945 roku ponownie rozpoczęła działalność konspiracyjną w organizacji Wolność i Niezawisłość. Jednocześnie wróciła na studia z pedagogiki społecznej. W 1946 roku uzyskała magisterium i podjęła próbę powrotu do „normalnego życia”. Zaczęła pracować w Państwowym Urzędzie Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego przy Ministerstwie Obrony Narodowej. Po likwidacji urzędu powróciła do wyuczonego zawodu. Pracowała jako nauczycielka w Łodzi, Toruniu i Olsztynie i przygotowywała pracę doktorską.
. 5 września 1951 roku Zawacka została aresztowana przez UB
Po odzyskaniu wolności wróciła do działalności pedagogicznej. Pracowała jako nauczycielka w szkołach w Sierpcu i Toruniu. W 1965 roku uzyskała tytuł doktora nauk humanistycznych na Uniwersytecie Gdańskim i podjęła pracę adiunkta. Po uzyskaniu habilitacji w 1972 roku powróciła do Torunia i rozpoczęła pracę w Instytucie Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Była założycielką tamtejszego Zakładu Andragogiki. W 1976 roku wyjechała do Londynu, skąd przywiozła wiele materiałów i „zakazanych” tytułów. Niestety, materiały skonfiskowała na lotnisku SB, a w ramach dalszych represji komunistyczne władze zlikwidowały Zakład Andragogiki. Po tym wydarzeniu profesor Elżbieta Zawacka odeszła na emeryturę.
♣
♣
Filed under: Ośrodek toruński, Poczet krzywdzonych | Tagged: AK, cichociemna, Elżbieta Zawacka, generał, pedagog, profesor, Solidarność, UMK |
Szczęśliwe życie gen. Zawackiej w TVP Info
http://www.tvp.info/news.html?news=863521&directory=17099
W sobotę w Toruniu z honorami należnymi największym bohaterom, odbędzie się pogrzeb gen. Elżbiety Zawackiej, legendarnej kurierki AK, jedynej kobiety wśród Cichociemnych. Tego dnia TVP info pokaże film dokumentalny „Miałam szczęśliwe życie” – niesamowity portret kobiety, której barwnymi losami można by obdzielić nawet kilku bohaterów literackich.
W sobotę o godzinie 12.55 TVP Info pokaże film dokumentalny „Miałam szczęśliwe życie”. Autorem scenariusza i realizatorem obrazu jest Marek Widawski. Przed kamerą Elżbieta Zawacka snuje niezwykle wzruszającą opowieść o swojej działalności kurierskiej i konspiratorskiej, mówi o rodzinie i swoim życiu, które całkowicie poświęciła innym (nigdy nie założyła rodziny). To portret wielkiego człowieka, którego barwnymi losami można by obdzielić nawet kilku bohaterów literackich.
[…] polskiej – kilka refleksji Napisane dnia styczeń 19, 2009 przez nfajw Ostatnio odeszła Profesor Zawacka, która zasługuje na podziw i uznanie, choć nie była zbyt […]
Elżbieta Zawacka „Zo” – w pierwszą rocznicę śmierci
http://jan.zaryn.salon24.pl/150662,elzbieta-zawacka-zo-w-pierwsza-rocznice-smierci
…W PRL-u była osobą nikomu nie znaną, żyła na marginesie. Jak wielu o podobnych biografiach. Miejmy nadzieję, że tak się nie stanie z pamięcią o niej w wolnej Polsce….
Andrzej Kołakowski/ Tomasz Maliszewski –
Elżbiety Zawackiej(Zo) Zycie jak drogowskaz
http://andrzejkolakowski.com.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=157:elbietyzawackiejzoyciejakdrogowskaz&catid=44:naukowe&Itemid=112
……………..Dlaczego należy o Niej pamiętać i pamięć tę przekazać kolejnym pokoleniom Polaków?
W przekonaniu obu autorów, wyróżniała ją niespotykana już dzisiaj – a typowa dla pokolenia międzywojennego – wielka miłość do Polski, widoczna na każdym etapie życia i w każdym rodzaju podejmowanej działalności. Teza ta jest naszym zdaniem kluczem do zrozumienia wszelkich podejmowanych przez Elżbietę Zawacką działań. W Jej życiu ogniskują się najwspanialsze cechy społeczeństwa polskiego – z jednej strony cały polski etos bohaterskiej i konsekwentnej walki o niepodległość, z drugiej zaś zjednoczone w jeden życiorys, w jedno długie i piękne życie romantyczne tradycje walki zbrojnej i pozytywistyczne przekonanie o wartości żmudnej pracy organicznej. Te wszystkie elementy zauważymy właśnie u Elżbiety Zawackiej – żołnierza i konspiratora, kurierki i cichociemnej, więźnia UB-eckich kazamatów i laureatki Orderu Orła Białego, nauczycielki i naukowca, pedagoga i historyka a wreszcie – u schyłku życia – Pani Generał i Pani Profesor.
Elżbieta Zawacka „Zo” (1909-2009) odeszła co prawda na wieczną wartę przed paru miesiącami, pozostawiła nam jednak dorobek swojego życia – dziedzictwo, którego nie można zmarnować. Było to bowiem „życie jak drogowskaz”. Warto zatem pamięć o Niej zachować, dla współczesnych i dla potomnych. Jej postawa, walka i praca mogą bowiem stać się ważnym i wartościowym wzorcem dla wielu młodych Polaków podczas wyboru ich własnej drogi życiowej.