Przykład politycznej oceny profesorów w okresie instalacji systemu komunistycznego

Przykład politycznej oceny profesorów

w okresie instalacji systemu komunistycznego

[UMCS]

z: Dorota Gałaszewska-Chilczuk Miejsce partii komunistycznej na „czerwonym” Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w latach 1944–1989 Pamięć i Sprawiedliwość 7/2 (13), 261-281 – 2008 r.

http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Pamiec_i_Sprawiedliwosc/Pamiec_i_Sprawiedliwosc-r2008-t7-n2_(13)/Pamiec_i_Sprawiedliwosc-r2008-t7-n2_(13)-s261-281/Pamiec_i_Sprawiedliwosc-r2008-t7-n2_(13)-s261-281.pdf

1950 maj 14, Lublin – Charakterystyki profesorów UMCS pod względem politycznym sporządzone przez sekretarza POP przy UMCS, Adama Bielickiego, dla Ministerstwa Oświaty

1. Prof. Aleksander Wolter, p.o. dziekan Wydziału Prawnego, bezpartyjny, lojalny wobec władz państwowych i partii, objawia pozytywny i czynny stosunek do takich spraw, jak walka o pokój, o socjalistyczną organizację pracy, popiera działalność Z[wiązku] A[kademickiej] M[łodzieży] P[olskiej].

2. 2. Prof. Leon Halban, bezpartyjny, podkreśla publicznie swą przynależność do pozytywnego odłamu katolików, jako katolik bierze czynny udział w akcji walki o pokój, marksistą nie jest, ale ustosunkowuje się lojalnie do partii i do władzy ludowej. Dorota Gałaszewska-Chilczuk 280

3. 3. Prof. Mieczysław Biernacki, bezpartyjny, politycznie zupełnie nieczynny, jako profesor i wychowawca ustosunkowuje się pozytywnie do zagadnień socjalistycznej organizacji pracy, do partii odnosi się z rezerwą.

4. Prof. Gabriel Brzęk, bezpartyjny, całkowicie lojalny wobec władzy ludowej i partii, praktykujący katolik, marksistą nie jest.

4. 5. Prof. Stefan Harrasek, bezpartyjny, wierzący katolik, z wykształcenia idealistyczny fi lozof, ostatnio jednak stara się usilnie przystosować do wymogów obecnych, studiuje marksizm, bierze czynny udział w akcji w związku z walką o pokój, wobec partii okazuje skwapliwą lojalność.

4. 6. Prof. Stefan Lewicki, były dziekan Wydziału Rolnego, uważa się za miczurinistę, ale nie może znaleźć płaszczyzny porozumienia z młodzieżą demokratyczną, utrudniał wzięcie udziału młodzieży w akcji siewnej, nieprzychylnie ustosunkowany do ZAMP, konserwatywny.

4. 7. Prof. Narcyz Łubnicki, bezpartyjny, pochwala osiągnięcia Polski Ludowej, rozwij a ożywioną działalność kulturalno-oświatową dość pozytywnie, jednakże praca z nim nie jest łatwa ze względu na jego wybujały indywidualizm, jego stosunek do fi lozofi i marksizmu spowodował potępienie jego pracy na ten temat wydanej parę lat temu w „Annales” UMCS przez marksistów polskich i radzieckich, stosunek do partii niejasny, stosunki z młodzieżą układają się nie najlepiej.

4. 8. Prof. Adam Malicki, bezpartyjny, objawia pozytywny stosunek do władzy państwowej i do partii, równocześnie jednak może budzić zastrzeżenia jego zamiłowanie do działania przez innych, przy czym on woli pozostawać w cieniu, ma duży wpływ osobisty na niektórych profesorów, jego rola w sprawie byłego zast[ępcy] prof. Anczykowskiego nie wydaje się jasna, ambitny, istnieją poważne zarzuty dotyczące przeszłości.

4. 9. Prof. Józef Motyka, dziekan Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego, członek stały PZPR, były sekretarz POP, szczerze przywiązany do ideologii partii, stosuje dialektykę w swych badaniach naukowych, najlepiej czuje się w laboratorium.

4. 10. Prof. Józef Parnas, prorektor UMCS, stały członek partii o długim już stażu, bojowy aktywista, walczy uparcie o demokratyzację uczelni i o socjalistyczne formy pracy na uczelni.

4. 11. Prof. Henryk Romanowski, bezpartyjny, katolik, na ogół lojalny, zawiódł jednak w okresie „cudu” lubelskiego, związek zawodowy jako prezes prowadził raczej w oportunistyczny sposób, wydaje się, że żadnej wrogiej działalności nie prowadził, zdecydowanie bierny.

4. 12. Prof. Zdzisław Raabe, prodziekan Wydziału Weterynaryjnego, bezpartyjny hurrakomunista, krzykliwy ateista, w swych wyskokach nieobliczalny, stosunek do partii bynajmniej niejasny, ma duży wpływ na życie uczelni, politycznie wyraźnie się nie angażuje.

4. 13. Prof. Witold Sławiński, bezpartyjny, tajemniczy, wobec partii płaszczący się, ale negatywny, wzbraniał się wziąć udział w akcji zbierania podpisów pod Apelem Sztokholmskim.

4. 14. Prof. Konstanty Strawiński, stały członek PZPR, mało aktywny, schorowany, dawniej był pod wpływem b[yłego] rektora Raabego.

4. 15. Prof. Stanisław Ziemecki, bezpartyjny, politycznie nieczynny, do partii odnosi się z rezerwą, zawsze pełen podziwu dla nauki amerykańskiej. Miejsce partii komunistycznej na „czerwonym” Uniwersytecie 281

4. 16. Prof. Mieczysław Ziemnowicz, prodziekan Wydziału Matematyczno- -Przyrodniczego, bezpartyjny, praktykujący katolik, jeśli nie klerykał, stosunek do partii raczej negatywny, intrygant, poglądy wyrażane na posiedzeniach Rady Wydziału i Senatu niekiedy zdecydowanie wsteczne np. „nawet hitlerowcy uznawali, że najlepszą jest klasztorna metoda wychowania młodzieży”.

4. 17. Prof. Żuliński Tadeusz, dziekan Wydziału Weterynarii, bezpartyjny, nie objawia szczególnie nic pozytywnego, nie mogłem sprawdzić istniejącej opinii ujemnej z terenu uczelni.

4. 18. Prof. Alfred Trawiński, bezpartyjny, poza jego pozytywnym wystąpieniem na naradzie wytwórczej rolników nie miałem żadnej sposobności poznania go, o jakiejś działalności politycznej nic mi nie wiadomo, nie mam jednak żadnych podstaw do wydawania opinii nieprzychylnej.

4. 19. Prof. Józef Gajek, bezpartyjny, ani pozytywnego, ani negatywnego stosunku do władzy ludowej i partii nie ujawnia, polityk, żyje blisko z profesorami Łubnickim, Noskiem, Ziemnowiczem i niewyjaśniony jest jego stosunek do działaczy KUL-owskich. Źródło: APL, Referat organizacji masowych – wydzielonych, 51/VI/18, k.

Członkowie władz i aktywiści KZ PZPR UAM w Poznaniu w latach 1973 -1989

Członkowie władz i aktywiści KZ PZPR Uniwersytetu Adama Mickiewicza  w Poznaniu w latach 1973 -1989

[pobierz w pdf.] 

PZPR – UAM w Poznaniu 1973-1989

 

Na drodze do przywrócenia cech socjalistycznych instytucjom akademickim i naukowym (tezy KC PZPR, 1985 r.)

z: Spętana akademia tom 2
Polska Akademia Nauk w dokumentach władz PRL. Materiały partyjne 1950-1986
Pleskot Patryk, Rutkowski Tadeusz Paweł, Wydawnictwo: IPN 2012

♣

(jw – Na drodze do przywrócenia cech socjalistycznych instytucjom akademickim i naukowym (tezy KC PZPR, 1985 r.) czyli przyczynek do poznania przygotowań czystki akademickiej końca PRL)

♠

Nr 266

1985 kwiecień 15, Warszawa – Główne tezy Wydziału Nauki i Oświaty KC PZPR na temat

sytuacji społeczno-politycznej i zadań partii w środowiskach naukowych

Wydział Nauki i Oświaty Warszawa, 15 IV 1985 r.

1. Interesy socjalistycznego państwa wymagają szczególnego umocnienia i ochrony wpływów partii w środowiskach akademickich i naukowych. Niezbędne jest więc zdecydowanie i determinacja w przywracaniu partii należnego jej miejsca w instytucjonalnej j politycznej strukturze placówek dydaktycznych i naukowych. Procesowi temu sprzyjać powinny działania administracji centralnej oraz kierownictw szkól wyższych i placówek naukowo-badawczych.

2. Postępujący od 1982 r. proces stabilizacji sytuacji politycznej w szkołach wyższych i Polskiej Akademii Nauk, będący wynikiem normalizacji sytuacji w całym kraju,wielkiej pracy partii w tych środowiskachoraz działań władz resortowych i części władz akademickich, jest bardzo zróżnicowany tak w przekroju terytorialnym, jak i w typach uczelni.

– Niektóre wyższe uczelnie Warszawy, Wrocławia, Poznania, Krakowa, Gdańska, Łodzi i Lublina są nadal terenem ostrych konfliktów politycznych, a skuteczność walki z opozycją w znacznym stopniu utrudniają obowiązujące akty prawne dotyczące szkolnictwa wyższego.

-W organach samorządowych i placówkach naukowych Polskiej Akademii Nauk przyspieszeniu uległy procesy stabilizacji politycznej. Jest to wynik ukształtowania się lepszego z punktu widzenia politycznego składu osobowego Prezydium PAN, komitetów naukowych i kierownictw wydziałów, jak i dokonywanych zmian na stanowiskach dyrektorów instytutów.

Duży wpływ na te pozytywne procesy wywarłydziałania Zespołu Partyjnego Zgromadzenia Ogólnego, POP oraz władz Akademii. Ponadto obowiązujące akty prawne dotyczące Polskiej Akademii Nauk dają relatywnie większą możliwość eliminowania z niej niepożądanych elementów, niż to jest aktualnie możliwe w szkołach wyższych.

3. W środowiskach naukowych wyróżnić można następujące typy zachowań politycznych:

a) Zdecydowani zwolennicy ustroju socjalistycznego w PRL, aktywnie zaangażowani w realizację polityki partii.

b) „Neutralni” – koncentrujący się na pracy naukowej, dydaktycznej, często nie uznają politycznych kryteriów oceny nauczycieli akademickich, bierni wobec wydarzeń politycznych, wywierają znaczący wpływ na organy kolegialne i samorządowe w PAN.

100. „Recenzenci polityki partii i rządu” – krytykują politykę partii i rządu, często z pozycji jej negacji, głoszą tezy o konieczności autonomii i niezależności środowisk naukowych od władzy, łatwo ulegają wpływowi opozycji politycznej.

101. d) Ekstremalni przeciwnicy ustroju socjalistycznego i konstytucyjnego porządku prawnego, jawnie lub z ukrycia zdecydowanie walczą z partią i naszym systemem politycznym. Jest to nieliczna, lecz niezmiernie aktywna grupa, powiązana z byłym KSS KOR, KPN, z wojującymi klerykałami oraz radykalnym skrzydłem bfyłej] „Solidarności”.

Walka polityczna, jaką w tym zakresie toczymy, sprowadza się do zdobycia aktywnego poparcia dla polityki partii najliczniejszej części tych środowisk określonych wyżej jako „Neutralnych”, z jednoczesnym ograniczeniem wpływów grupy trzeciej fc) i zwalnianiem ewidentnych przeciwników socjalizmu.

4. Strategicznie kluczowym problemem naszego systemu szkolnictwa wyższego i nauki jest przywrócenie wpływu partii i państwa na politykę kadrową w tych środowiskach w myśl postanowień XIII Plenum KC PZPR [z 1983 r.]. Niezbędny jest w tym zakresie kompleks przedsięwzięć legislacyjnych, organizacyjnych, politycznych i materialnych, które spowodują, że do zawodu nauczyciela akademickiego i pracownika nauki przychodzić będzie najzdolniejsza młodzież o zdecydowanych, prosocjalistycznych postawach, a niespełniających tych wymagań będą mogli być zwalniani.

Do najniezbędniejszych z nich należą: nowelizacja ustawy o szkolnictwie wyższym, przejście na kontraktowe zatrudnienie niektórych grup nauczycieli akademickich, etatyzacja uczelni, bezwzględne przestrzeganie kryteriów naukowych i ideowo-politycznych doboru kandydatów na stażystów, asystentów i doktorantów, zmodernizowanie programu doskonalenia szkolnictwa pedagogicznego i politycznego młodej kadry akademickiej i naukowej, stworzenie funduszów stypendialnych dla przyspieszenia rozwoju naukowego najzdolniejszej młodzieży, rozszerzenie intensywnego kształcenia doktorów i doktorów habilitowanych w krajach socjalistycznych, rozwiązanie problemu mieszkaniowego dla młodej kadry naukowej (domy stażystów, doktorantów) warunkującego w istotnym stopniu dopływ do środowisk naukowych najzdolniejszej młodzieży pochodzenia robotniczego i chłopskiego, problemy płacowe. Szczególnej troski partii w tym zakresie wymaga rozwój partyjnych pracowników nauki i nauczycieli akademickich.

5. Pogłębienie procesów socjalistycznego wychowania studentów oraz wiedzy ideowo-politycznej nauczycieli akademickich jest jednym z najważniejszych problemów aktualnej sytuacji w środowiskach akademickich. Wymaga to wielostronnych działań resortów nadzorujących szkoły wyższe, uczelnianych organizacji partyjnych, a przede wszystkim władz uczelnianych. Należy w tym zakresie radykalnie zaostrzyć egzekwowanie powinności szkoły wyższej z jednej strony, z drugiej zaś poprawić trzeba wyposażenie uczelni w odpowiednie pomoce dydaktyczne, podręczniki, skrypty itp., a przede wszystkim szczególnie starannie dobierać kadrę nauczycieli akademickich przedmiotów społeczno–politycznych. Niezbędne jest zmodernizowanie programów doskonalenia pedagogicznego i politycznego młodej kadry nauczycieli akademickich.

6. Sprostanie szkolnictwa wyższego potrzebom kraju w nadchodzących latach wymaga opracowania i wdrażania perspektywicznego programu rozwoju szkolnictwa wyższego w skali państwa i każdej uczelni, adekwatnego do tych zadań.

Szczególnie pilną sprawą staje się unowocześnienie systemu dydaktycznego w naszych szkołach oraz właściwe oprzyrządowanie go, między innymi w nowoczesne środki komputerowe, tak aby przyszłe pokolenia inteligencji polskiej były właściwie przygotowane do ery informatyki, mikroprocesorów, zautomatyzowanych systemów produkcyjnych, robotów itp.

7. Niezbędne jest dokonanie istotnego postępu w doskonaleniu socjalistycznych zasad samorządności środowisk akademickich i naukowych. Nowe regulacje prawne powinny przekształcać ją w konstruktywną siłę służącą interesom narodu, socjalistycznego państwa oraz środowiska akademickiego i naukowego.

Akademickie i naukowe organy samorządowe muszą podjąć ostrą walkę z występującymi zbyt często w tych środowiskach lekceważeniem i selektywnym traktowaniem obowiązków służbowych, niską efektywnością i jakością pracy naukowej, dydaktycznej, a zwłaszcza wychowawczej, nieprzestrzeganiem etyki pracownika nauki i nauczyciela akademickiego socjalistycznego państwa.

8. Rozwój współpracy i kontaktów naukowych z zagranicą jest istotną częścią polityki naukowo-technicznej naszego państwa i powinien stać się wzmocnieniem jej efektywności. Niezbędne jest w tym celu kontynuowanie dokonywanej w ostatnich latach reorientacji tej współpracy na kraje socjalistyczne, a zwłaszcza na Związek Radziecki, przy odpowiednim otwarciu na całą naukę światową.

9. Potencjał naukowy skupiony w szkołach wyższych i w Polskiej Akademii Nauk stanowi w dalszym ciągu ogromną rezerwę intelektualną, badawczą i naukowo-techniczną kraju. Lepsze jego ukierunkowanie na najważniejsze problemy Polski jest jednym z ważkich elementów pokonywania naszych obecnych i przyszłych trudności rozwojowych.

Środowiska naukowe mają w swoim dorobku wiele znaczących dla kraju osiągnięć. Znaczna część tych środowisk z wielkim zaangażowaniem oddaje swoją wiedzę, zdolności i pracę polskiej nauce, naszej szkole wyższej. Właściwe wykorzystanie tego potencjału może być zwielokrotnione poprzez:

– doskonalenie krajowego systemu badań, większe i efektywniejsze korzystanie z ekspertyz naukowych, progresywne zwiększenie nakładów na badania i rozwój techniki do minimum 3,0 proc. dochodu narodowego w 1990 r., wyposażenie w niezbędne minimum dopływu literatury i czasopism zagranicznych, nowoczesnej aparatury naukowo-badawczej, specjalnych materiałów i odczynników z importu, przeznaczenie na ten cel w latach 1986-1990 średniorocznie minimum 50-60 min dolarów; lepsze wykorzystanie możliwości, jaką daje w tym zakresie współpraca w ramach RWPG.

– Jasne określanie zadań i odpowiedzialności poszczególnych instytucji naukowych, uczelni, zespołów naukowych i dydaktycznych, stwarzanie warunków realizacji tych powinności oraz bezwzględne egzekwowanie ich wykonania. Brak konsekwencji w tej sprawie jest jedną z głównych przyczyn niskiej efektywności społeczno-gospodarczej i dydaktycznej środowisk naukowych i akademickich. Niedostatki w tym zakresie osła­iają skuteczność polityki naukowo-technicznej naszego państwa.

10. Podstawową rękojmią realizacji polityki partii i państwa w środowiskach naukowych i akademickich są działające w nich organizacje partyjne – to ok. 22 tyś. członków partii w szkołach wyższych i ok. 1200 w Polskiej Akademii [Nauk]. Ich działalność, zaangażowanie i umacniająca się jedność ideowo-polityczna stanowią wielką szansę przywrócenia wszystkich cech socjalistycznych naszym instytucjom akademickim i naukowym.

Organizacje partyjne w tych środowiskach wymagają wszechstronnej pomocy ze strony instancji partyjnych, władz państwowych i akademickich.

Szczególnej uwagi POP w uczelniach i placówkach naukowych wymagają takie niepokojące zjawiska, jak niski stopień upartyjnienia asystentów, st[arszych] asystentów i doktorantów oraz znikomy studentów. Zmiana tej sytuacji może być przyspieszona przez szybszy rozwój organizacji młodzieżowych, naturalnego źródła kandydatów partii. Rozwój samorządności środowisk naukowych i akademickich wymaga pogłębienia i upowszechnienia pozytywnych doświadczeń działań partyjnych zespołów w organach samorządowych szkół wyższych, Polskiej Akademii Nauk i innych instytucji naukowych. Niezbędna jest większa pomoc dla tych zespołów ze strony instancji wojewódzkich, wydziałów KC PZPR i administracji odpowiedzialnej za rozwój nauki i szkolnictwa.

Podstawowym aktualnie zadaniem partii i odnośnych resortów jest konsekwentna realizacja uchwał Komitetu Centralnego, Biura Politycznego KC PZPR oraz rządowych decyzji odnoszących się do spraw szkolnictwa wyższego, Polskiej Akademii Nauk i nauki polskiej jako całości.

Źródło: AAN, PZPR, LYIII/185, b.p., mps.