Mieczysław Zlat – profesor wielokrotnie krzywdzony, znawca weryfikacji

Ludzie nauki identyfikator rekordu: o32619
prof. dr hab. Mieczysław Zlat, em.
Dyscypliny KBN:	nauki o sztukach pięknych, nauki historyczne
Specjalności:	historia sztuki XV-XVII w.
Miejsca pracy, zajmowane stanowiska, pełnione funkcje:	– Komitet Nauk o Sztuce PAN – Członek

Mieczysław Zlat w Encyklopedii Solidarności

Mieczysław Zlat , ur. 5 maja 1927 w Przemyślu. Absolwent historii sztuki Uniwersytetu Warszawskiego (1952), od 1993 profesor zwyczajny. 1943-45 żołnierz AK. 1948-61 i 1967-70 pracownik Muzeum Śląskiego (później Muzeum Narodowego) we Wrocławiu. 1956-98 pracownik naukowy Uniwersytetu Wrocławskiego (1966-69 prodziekan Wydziału Filozoficzno-Historycznego, 1973-75 i 1981-85 kierownik Katedry Historii Sztuki). 14-16 marca 1968 uczestnik strajku okupacyjnego studentów uczelni wrocławskich. 1978-79 współpracownik wrocławskiego SKS.

W Związku od 1980; członek Prezydium KZ na UWr, doradca MKZ (następnie ZR Dolny Śląsk). Od grudnia 1980 członek KOWzP. 14 grudnia 1981 współorganizator strajku w „Pafawagu”. Po zakończeniu strajku pozostawał w ukryciu, współpracownik RKS. Internowany 24 lutego 1982, więziony w ZK w Nysie i Grodkowie, zwolniony w grudniu 1982. 1983-90 członek tajnego Społecznego Komitetu Nauki we Wrocławiu, 1984-86 doradca przewodniczącego RKS. Od 1984 członek Społecznego Komitetu Obrony Praw Człowieka tamże; w 1985 odwołany ze stanowiska kierownika Katedry Historii Sztuki UWr za działalność polityczną.

——–

Serwis – www.13grudnia81.pl

MIECZYSŁAW ZLAT- OD DORADCY DO „UJAWNIONEGO” KONSPIRATORA

 

 

 

 

 

W 1985 r. rozpocząłem działalność w Społecznym Komitecie Nauki. Wrocławski SKN tworzyło kilka osób ze środowiska akademickiego. Do utworzenia Komitetu zachęcała Warszawa, gdzie analogiczna organizacja powstała już wcześniej. Geneza wrocławskiego SKN była jednak dość skomplikowana.

W naszym środowisku już wcześniej istniały podobne struktury, dominowali w nich adiunkci, a więc na ogół ludzie młodzi i z natury energiczni. W pewnym momencie uznali jednak, że należy „ruszyć” profesurę. I tak powstał u nas SKN, którego przewodniczącym został śp. prof. Krzysztof Pigoń, który wraz z dr. Andrzejem Ładomirskim odpowiadał za łączność z Warszawą. W skład tego gremium weszli także prof. Roman Duda i prof. Andrzej Wiktor.

SKN wydawał komunikaty i biuletyny, aktywizował środowiska akademickie wokół akcji czy protestów społecznych, wspierał finansowo represjonowanych naukowców, przede wszystkim zaś zbierał informacje ze wszystkich wrocławskich uczelni, chociaż tylko dwie największe były w nim reprezentowane.

Pod koniec 1985 r. na uczelniach zaczęły się represje. Ministrem edukacji był wówczas prof. Benon Miśkiewicz, znienawidzony partyjniak, który wyobrażał sobie, że kiedy zwolni kilku nieznośnych nauczycieli akademickich, to będzie spokój. Nie mógł sobie jednak na zbyt wiele pozwolić, ponieważ władze nie chciały już za bardzo prowokować społeczeństwa. Na początek postanowił osobom „niewygodnym” poodbierać stanowiska kierownicze. Najmocniej jego działania odczuł Uniwersytet Poznański, gdzie kilka osób wyrzucono z pracy. U nas nie było tak źle. Stanęło na tym, że minister wezwał naszego rektora, odpowiednich przedstawicieli partii i ubecji i zakomunikował im, że tacy to a tacy profesorowie i docenci źle się sprawują i nie wyobraża sobie, aby tych dziesięciu panów mogło piastować jakieś funkcje. Postanowiono, że ta dziesiątka zostanie odwołana. Wśród nich było sześciu przedstawicieli Uniwersytetu Wrocławskiego, czterech z nich reprezentowało Wydział Historyczno-Pedagogiczny. Ta szóstka to:

prof. Roman Duda – odwołany ze stanowiska dziekana Wydziału Matematyczno-fizycznego, prof. Czesław Hernas oraz prof. Adam Galos – ze sta nowisk dyrektorów instytutów, prof. Krystian Matwijowski – z funkcji dziekana mojego wydziału, prof. Wojciech Wrzesiński – ze stanowiska kierownika zakładu oraz ja – ze stanowiska kierownika katedry Znamienna była reakcja środowiska. Dzięki takim organizacjom jak SKN podpisywano liczne protesty i bojkotowano objęcie wakujących stanowisk.

 

Gdy odwołano dziekana Matwijowskiego, rezygnację zgłosiło troje spośród czworga prodziekanów. Na moim wydziale znalazł się wprawdzie następca, ale gdzie indziej o następców było o wiele trudniej. To był jednak dopiero początek. Na następny rok zaplanowano tak zwaną akcję weryfikacyjną kadry akademickiej, pod pozorem oceny dorobku naukowego i aktywności na tym polu. Powstały nawet specjalne komitety, naszpikowane partyjnymi gorliwcami, których głównym celem w gruncie rzeczy była ocena tak zwanej postawy obywatelskiej. Służyło to zamaskowaniu działań wymierzonych przeciw konkretnym osobom. Weryfikacja szła dwoma torami: oficjalnie przez wydziały, które powoływały komisje. Te starały się nie wypowiadać zbyt ostro. Niektórzy koledzy, nawet partyjni, chcieli nas bronić, często używali pokrętnych formuł, na przykład: „postawa obywatelska pod niektórymi względami budzi wątpliwości”. Decydującą opinię wydawała jednak organizacja partyjna, która „pracowała”

równolegle, wykorzystując materiały dostarczone przez SB. Jeśli chodzi natomiast o próby wyrzucenia z uczelni pracowników naukowych, to pamiętam, że na Uniwersytecie Wrocławskim groziło to jedynie dwóm adiunktom: Adolfowi Juzwence i Włodzimierzowi Sulei. W tym czasie nastąpiła zmiana na stanowisku rektora, został nim polonista prof. Mieczysław Klimowicz. Władze bardzo chciały osoby bezpartyjnej na to stanowisko, ponieważ obawiały się, że jeśli wezmą „swojego”, to poniosą porażkę. Klimowicz postawił warunek: zgodzi się być rektorem, jeśli Juzwenkę i Suleję zostawią w spokoju. Był już rok 1986.

♥

MIECZYSŁAW ZLAT (5 MAJA 1927 – 16 PAZDZIERNIKA 2014)

Znakomity historyk sztuki, wybitny znawca sztuki średniowiecznej i nowożytnej, zasłużony nauczyciel i wychowawca wielu pokoleń historyków sztuki.

Urodził się w Przemyślu. Podczas okupacji hitlerowskiej jako kilkunastoletni chłopak był w latach 1943-45 żołnierzem AK o pseudonimie „Gruda”. Po wojnie przyjechał do zniszczonego Wrocławia i podjął w 1946 roku studia historii sztuki, które ukończył w 1952 roku. Pracę magisterską pisał pod kierunkiem prof. Władysława Podlachy, kończąc ją u docenta Zbigniewa Hornunga. Od 1956 do odejścia na emeryturę w 1997 roku pracował jako nauczyciel akademicki w Katedrze, a następnie Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego. Promotorem jego doktoratu (1960) był prof. Marian Morelowski. Stopień doktora habilitowanego uzyskał na Uniwersytecie Jagiellońskim w 1965 roku i w tymże roku objął stanowisko docenta na Uniwersytecie Wrocławskim. Tytuł profesora nadzwyczajnego uzyskał w roku 1978 a zwyczajnego w roku 1993. W okresie 1966–1968 pełnił funkcję prodziekana Wydziału Filozoficzno-Historycznego, w latach 1973–1975 i 1981–1985 kierownika Katedry Historii Sztuki, a póŸniej dyrektora Instytutu Historii Sztuki (1993–1996). Był członkiem Senatu Uniwersytetu Wrocławskiego.

Jeszcze w trakcie studiów podjął pracę w Muzeum śląskim we Wrocławiu, w którym przeszedł drogę od asystenta do kustosza (1948–1961 i 1967-1970). W 1957 roku został powołany przez biskupa wrocławskiego Bolesława Kominka do komisji konserwatorskiej d.s. zabytków sztuki archidiecezji wrocławskiej. Był członkiem wielu instytucji i stowarzyszeń naukowych: Komitetu Nauk o Sztuce PAN (1966-2012),  Komitetu Słowianoznawstwa PAN (1984–1986), Komitetu Badań Naukowych (1991–1997), ICOMOS (od 1972), Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego (od 1962) i Stowarzyszenia Historyków Sztuki (wiceprezes 1963–1968, członek Zarządu Głównego 1983–1985). Członek Rady ds. Ochrony Zabytków przy Ministrze Kultury i Sztuki (od 1990) oraz Rad Naukowych: Instytutu Sztuki PAN (przewodniczący 1981–1984, 1990–1993), Muzeum Narodowego we Wrocławiu, Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Rady Konserwatorskiej m. Wrocławia i woj. wrocławskiego. Pełnił też funkcję konsultanta Pracowni Konserwacji Zabytków i Ośrodka Dokumentacji Zabytków w Warszawie oraz Fundacji Lubiąż.

Znaczące było zaangażowanie profesora Zlata w działalność społeczną i polityczną na rzecz demokracji i swobód obywatelskich. Jako prodziekan angażował się w obronę studentów po Marcu 1968 roku. Pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Społecznego Komitetu Odbudowy Panoramy Racławickiej (1980), był członkiem  Społecznego Komitetu Nauki we Wrocławiu, współzałożycielem i członkiem Społecznego Komitetu Obrony Praw Człowieka (1984). Współzakładał „Solidarność” na Uniwersytecie Wrocławskim, był doradcą Międzyzakładowego Komitetu Związkowego Dolnego Śląska i innych struktur „Solidarności”, został internowany w stanie wojennym. Był też członkiem Komitetu Obywatelskiego przy Przewodniczącym NSZZ „Solidarność”, Lechu Wałęsie.

Odznaczony: Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Wyróżniony: Złotą Odznaką „Zasłużony dla Dolnego Śląska” i Złotą Odznaką za Opiekę nad Zabytkami. Laureat Nagrody Prezydenta Miasta Wrocławia (2007) i Nagrody Marszałka Województwa Dolnośląskiego za Wybitne Osiągnięcia w Dziedzinie Kultury (2011).

Wśród jego licznych publikacji wymienić należy monografie ratusza we Wrocławiu (1958 i 1976), zamku w Brzegu i zamku w Krasiczynie. Był współautorem i współredaktorem pierwszej, powojennej syntezy dziejów sztuki Wrocławia (1967). Opublikował rozdziały o nowożytnej sztuce polskiej w znanej wszystkim historykom sztuki monumentalnej edycji Propyläen Kunstgeschichte. Przez lata pełnił funkcję redaktora dolnośląskich tomów Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce – serii wydawanej przez Instytut Sztuki PAN oraz serii śląsk w Zabytkach Sztuki (Wydawnictwo Ossolineum). W obu seriach był też autorem lub współautorem. Jednym z jego ostatnich dzieł była synteza sztuki renesansu i manieryzmu w Polsce (Wydawnictwo Arkady 2008). Znajdował się w komitetach redakcyjnych periodyków naukowych: „Biuletyn Historii Sztuki”, „Rocznik Historii Sztuki”, „Roczniki Sztuki Śląskiej”….

♥

By czas i niepamięć… – Profesor dr hab. Mieczysław Zlat (1927-2014)

http://www.wolnadroga.pl/index.php?s=7&n=318951

……. W roku 1980 współorganizuje „Solidarność” na Uniwersytecie Wrocławskim, został też członkiem Komisji Zakładowej „Solidarności” na tej uczelni.
W latach osiemdziesiątych był też wiceprzewodniczącym Społecznego Komitetu, który działał na rzecz sprowadzenia Panoramy Racławickiej do Wrocławia.
Działania Komitetu doprowadziły do tego, że w październiku 1980 roku zapadła decyzja, iż Panorama zostanie przekazana do Wrocławia i po jej gruntownej renowacji, tu też będzie eksponowana.
Decyzja o przeniesieniu Panoramy do Wrocławia została podjęta w momencie znaczącym nie tylko dla Polski. Był to okres gorący, ledwie minął nieco ponad miesiąc od podpisania Porozumień Sierpniowych. W kraju na masową skalę powstawały struktury NSZZ „Solidarność”. W wielu branżach trwały strajki lub przeciągające się rozmowy z władzami.
We Wrocławskiej Lokomotywowni trwał Protest Głodowy Kolejarzy z NSZZ „Solidarność”, a profesor był, wspólnie z Antonim Lenkiewiczem, rzecznikiem Protestujących kolejarzy. Pamiętam z jaką radością poinformował nas o podpisanym Porozumieniu. Podzielaliśmy Jego radość, bo to w dużym stopniu było zasługą profesora.
To dzięki profesorowi, wśród wielu odwiedzających nas wówczas mieszkańców Wrocławia, przedstawicieli zakładów pracy, instytucji, przedsiębiorstw, szkół i uczelni, nie tylko z Wrocławia, odwiedzili nas również naukowcy z uczelni w Hradec Kralove oraz z Jeny w ówczesnej NRD, z którymi Pan profesor miał kontakty zawodowe.
Był też profesor doradcą najpierw MKZ-tu, później Zarządu Regionu Dolny Śląsk. W grudniu 1981 roku uczestniczył w Kongresie Kultury Polskiej w Warszawie. Od marca 1982 internowany, był więziony w Nysie i Grodkowie, zwolniony z internowania w grudniu 1982 r.
W roku 1985 odwołany za działalność polityczną ze stanowiska kierownika Katedry Historii Stuki UWr.
W grudniu 1888 roku zostaje członkiem Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie. W latach 1990-1998 członek Rady do spraw Ochrony Zabytków przy Ministrze Kultury i Sztuki…….