Oskar Halecki – najczęściej cytowany na świecie polski historyk XX w., w Polsce nieznany

OSKAR HALECKI – ZA ZAMKNIĘTĄ BRAMĄ

Niezależna Gazeta Polska

„Niezależna Gazeta Polska” publikuje sylwetkę  Oskara Haleckiego – wybitnego historyka II RP.

Oskar Halecki był najwybitniejszym i najczęściej cytowanym na świecie polskim historykiem XX w.

Współpracował z największymi swojej epoki – papieżami, a także Marią Skłodowską-Curie i Albertem Einsteinem.

W Polsce pozostaje nieznany,

bo zbyt wielu musiałoby wstydzić się udziału w nagonce na niego.

Jak choćby autor haniebnego tekstu o zdrajcy Haleckim prof. Janusz Tazbir, obecnie krytykujący w „GW” lustrację, czy redakcja tygodnika najpopularniejszego dziś tygodnika – „Polityki”.

Przed obchodami Millennium Chrztu Polski w 1966 r. sprawa Haleckiego została użyta przez władzę do ataku prymasa Wyszyńskiego. „Dlatego właśnie odmówiliśmy kardynałowi Wyszyńskiemu paszportu, ażeby nie spotkał się ze swoim nauczycielem – profesorem Haleckim” – przemawiał Władysław Gomułka, który w sejmie rzucił o mównicę książką historyka.

♣

Oskar Halecki – wielki nieobecny

Biuletyn IPN, nr 90 (7/2008)

( w Teologia Polityczna)

Przełom roku 1989 zaowocował przywróceniem pamięci o luminarzach nauki polskiej, którym w okresie PRL odmawiano należnego miejsca. Jednym z naukowców zasługujących na przypomnienie jest Oskar Halecki….

Dorobek wydawniczy Haleckiego mieści się na kilkudziesięciu tysiącach stron maszynopisu i obejmuje publikacje w szeregu języków. Jego Historia Polski wydana w 1933 r. po francusku, a w 1942 r. po angielsku, została przetłumaczona na wiele języków i wydana na kilku kontynentach. Pragnienie ukazania naszego regionu w pełniejszej perspektywie znalazło wyraz w historii Europy, pióra Haleckiego, opublikowanej w przededniu Millenium (Millenium of Europe). Ważną część tej książki stanowi rozdział „Dążenie ku jedności Europy” oraz „Od Republiki Chrześcijańskiej do Republiki Powszechnej”, które same w sobie oddają perspektywę badawczą oraz poglądy Autora. W zakończeniu książki wyraża on głębokie przekonanie o trwałości chrześcijańskiego dziedzictwa w historii naszego kontynentu.

Oskar Halecki zmarł w White Plains pod Nowym Jorkiem 17 września 1973 r. i tam został pochowany. Jego odejście przemilczano nie tylko w Polsce, ale i w miejscach, w których pracował i wykładał, a gdzie zadomowiła się tzw. poprawność polityczna, wykluczająca postawę łączącą wiarę chrześcijańską z przywiązaniem do dziejów własnej wspólnoty narodowej i państwowej.

Janusz Cisek, Uniwersytet Jagielloński

♣

Oskar Halecki w Wikipedii

Oskar Halecki (ur. 26 maja 1891 w Wiedniu, zm. 17 września 1973 w White Plains koło Nowego Jorku) – historyk polski, profesor Uniwersytetu Warszawskiego i uczelni zagranicznych, członek PAU, działacz emigracyjny….

♣

JANUSZ TAZBIR

Spór o syntezę tysiąclecia

JANUSZ TAZBIR

Spór o syntezę tysiąclecia

NAUKA 2/2007 • 29-44

Publicystyka krajowa natomiast z rzadka interesowała się pracami wydawanymi na emigracji. Do wyjątków należała Historia Polski Oskara Haleckiego, „zaszczycona” w r. 1966 osobistym atakiem I sekretarza PZPR (W. Gomułki).

(J Tazbir „taktownie” pomija swój atak na Haleckiego !- jw)

♦

Komunizujący Lepold Infeld o antykomuniscie Oskarze Haleckim

w Szkicach z przeszłości. PIW, 1966

Polish Institute of Arts

and Sciences of America

The Polish Institute

in Historical Perspective:

1942-2005

Professor Oskar Halecki, the first Executive Director and its “spritus movens” expressed the view that the future cultural reconstruction of Poland “needed the help of our American friends and especially of the American Polonia”. 3 It was under Halecki’s phenomenal leadership that PIASA engaged in intensive scholarly activities, which were dully recorded in English in the quarterly Bulletin of the Polish Institute of Arts and Sciences in America. Books were published; conferences and lectures were organized with the participation of American and Polish elites as well as scholars of various European backgrounds. 4 Just before his forced resignation on July 31, 1945 as Consul General of Poland in New York City, Sylwin Strakacz paid tribute to PIASA, “for fulfilling the responsible mission of representing the truth about Poland and strengthening the traditional friendship binding our nation with the American people and maintaining a spiritual bond with the learned world of the West”. This period ended tragically for PIASA and Poland when the Allied powers transferred recognition from the exile Polish government in London to the provisional communist government of “national unity” on July 5, 1945. 5 It was clear that Poland suffered “Defeat in Victory”. The end of World War II did not bring what was expected; independence and democracy for Poland, instead it brought a communist dominated government under firm Soviet Russian tutelage. Any scholarly activity would have to be subordinated to communist ideology. Under these circumstances Halecki as well as most Institute members openly expressed their opposition to communist rule in Poland and refused to place PIASA under the jurisdiction of PAU in Krakow which began to function in January 1945. Halecki declared that he preferred to face serious financial difficulties rather than give up PIASA’s full freedom and independence. So on June 22, 1945 PIASA amended its charter in the State of New York and became an independent American corporation. 6 From that point on PIASA was no longer formally affiliated with PAU, and instead became an independent learned society, unwilling to subordinate itself to a communist regime. As a consequence in 1949 PAU succumbing to pressure from the communist government officials, expelled the following PIASA members from its ranks: Oskar Halecki, Jan Kucharzewski, Alfred Tarski, Henryk Arctowski and Antoni Zygmunt. 7 Henceforth, the Polish Institute scrupulously avoided any official contacts with the “Polish Peoples Republic” so as not give it any semblance or recognition or legitimacy.

1946-1956

This was the most difficult period in PIASA ‚s history when its very existence was at stake. It was the height of the Stalinist period and the Cold War. PIASA had lost its financial support from the Polish government in London and in addition it had lost the use of its headquarters, a beautiful building on East 37 th Street. Now it was forced to operate out of a small office on East 35 th Street and depend on the Woodrow Wilson Memorial Foundation on East 65 th Street to schedule its lectures and other meetings. For a while until 1951 it received some small subsidies from the Polish American Congress. 8 In his report of 1952 Halecki wrote that PIASA “became a symbol of free Polish culture, connected with the democratic West and representing it in America; it raises its voice against the dangers that face it. Through the organizations of lectures gives evidence of its existence. But from 1951 even these limited activities may come to an end. So there is a real danger that the liquidation of PAU in Poland by the communist regime will be followed by the closing of the Polish Institute which represents its traditions.” 9

In spite of Halecki’s pessimism the Institute continued to exist from month to month thanks to the support of Polonia groups whose modes funds were just enough to keep it alive. After the death of Jan Kucharzewski in 1952, Halecki became President and the jurist Zygmunt Nagorski, Sr. became Executive Director. They were close friends who in spite of difficult times, tried to preserve PIASA in accordance wit the PAU model. Literary evening with Poland’s great poets, Kazimierz Wierzynski, Jan Lechon, Jozef Wittlin, lectures by noted scholars, Florian Znaniecki, Waclaw Lednicki, Henry L. Roberts, Philip Moseley, etc. were organized. Probably the most significant achievement of this period was the impressive program organized to commemorate the Centennial of Adam Mickiewicz’s death in November 1955 at Hunter College, New York with the participation of the great American poets Archibald MacLeish and William Auden and the publication of the book Adam Mickiewicz in World Literature edited by Waclaw Lednicki. 10