Antoni Słomkowski – ksiądz profesor z grupy niezłomnych, rektor KUL, więziony, usunięty na trwałe z uniwersytetu

Antoni Słomkowski ks. w Wikipedii

Antoni Słomkowski (ur. 5 grudnia 1900, zm. 19 lutego 1982) – duchowny rzyskokatolicki, teolog, rektor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

Po wyzwoleniu Lublina wznowił wraz z innymi profesorami działalność uniwersytetu. W sierpniu 1944 roku zostały mu powierzone obowiązki rektora. W czerwcu 1945 roku zostaje profesorem zwyczajnym. W czasie jego urzędowania uczelnia powoli odbudowywała pierwotną strukturę. 20 marca 1946 roku został wybrany przez senat akademicki na rektora. Ponowny wybór nastąpił w marcu 1949 roku, lecz urzędowanie przerwało jego aresztowanie 1 kwietnia 1949 roku, po sprzeciwieniu się założeniu na uczelni Związku Młodzieży Polskiej i komórki partyjnej. Sąd skazał go na trzy lata pozbawienia wolności za nieprawomyślność polityczną. W więzieniu przebywał do listopada 1954 roku, lecz dopiero wiosną 1957 roku wznowił wykłady na Wydziale Teologicznym uniwersytetu.

Na początku 1960 roku Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego zakazało prowadzenia mu zajęć uniwersyteckich.

—————-

Wyjątkowy rektor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego

Nasz Dziennik, 2008-03-30

Księża niezłomniUważany był za jednego z najlepszych rektorów w dziejach Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, zyskując przydomek jego odnowiciela. Przypadło mu kierować uczelnią w bardzo trudnych latach, tuż po II wojnie światowej, w okresie nazywanym jako stalinowski. Pełnioną misję przerwało aresztowanie w 1952 r., a następnie proces i uwięzienie. Po październikowej „odwilży” 1956 r. wrócił na krótko do zajęć dydaktycznych. W 1960 r., na wyraźne żądanie władz komunistycznych, na trwałe usunięto go z uniwersytetu. Dla funkcjonariuszy bezpieki stanowił bowiem największą przeszkodę dla realizacji specjalnego planu zmiany profilu ideowego katolickiej uczelni…

Oprócz wysokich kwalifikacji naukowych rektor Słomkowski kładł ogromny nacisk na kwestie moralne i ideowe. Zasady te starał się wpajać wszystkim studentom. Do dziś żyjący absolwenci KUL, uczęszczający wówczas na zajęcia ks. prof. Słomkowskiego, z nostalgią wspominają, jak wielokrotnie powtarzał z charakterystycznym akcentem: „Opuścicie mury tej uczelni z wykształceniem, ale pamiętajcie, najważniejsze są i d i j a ł y”. Na te podstawowe wartości, zogniskowane w herbie uniwersytetu „Deo et Patriae”, zwracał zawsze największą uwagę. Zaznaczał też, że w miejscu tym panować powinna „prawda i miłość”. Rozwijanie etycznych wartości i sprawności szło w poprzek intencji komunistycznych władz, starających się laicyzować społeczeństwo…Jakkolwiek ks. rektor Słomkowski nie angażował się politycznie, to jednak konsekwentnie wskazywał drogę publicznej aktywności świeckich katolików….Momentem kulminacyjnym stało się aresztowanie 1 kwietnia 1952 r. ks. Słomkowskiego, choć zwiastuny negatywnego nastawienia do rektora KUL widoczne były już wcześniej. W marcu 1949 r. wybrano go na kolejną kadencję rektorską, ale mimo zatwierdzenia przez władze kościelne stosowne władze państwowe nie wyraziły na to zgody. Nie podjęły jednak zdecydowanych kroków. Dopiero we wrześniu 1951 r. Ministerstwo Oświaty stanowczo zażądało odwołania ks. Słomkowskiego ze stanowiska rektora, a prof. Strzeszewskiego ze stanowiska prorektora KUL. 2 października 1951 r., podczas posiedzenia Senatu uczelni, przegłosowano ich usunięcie, zgodnie z wolą władz. Jednocześnie zawieszono ich w czynnościach naukowo-dydaktycznych, podobnie jak innych profesorów: ks. Józefa Rybczyka, o. Andrzeja Ludwika Krupę i W. Sawickiego.
W listopadzie 1951 r. zarządzono w KUL specjalną kontrolę NIK, która miała potwierdzić rzekome nieprawidłowości obciążające ówczesnego rektora. Od tego momentu intensywnie przygotowywano się do aresztowania ks. Słomkowskiego. Nastąpiło to w Seminarium Duchownym Księży Pallotynów w Ołtarzewie, w trakcie egzaminowania kleryków….

Ostatecznie po odwołaniach i interwencji w ministerstwie od 1 maja 1957 r. władze KUL (ponownie) zatrudniły ks. prof. Słomkowskiego na stanowisku profesora zwyczajnego na Wydziale Teologii oraz w Instytucie Wyższej Kultury Religijnej. Były rektor podjął się więc prowadzenia wykładów i seminariów, cały czas będąc solą w oku komunistycznych władz. W 1959 r. Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego kategorycznie zażądało usunięcia ks. Słomkowskiego z uniwersytetu, powracając do argumentu, że figurował on w sądowym rejestrze skazanych. Nie chciano nawet zaakceptować prowadzenia przez niego zajęć zleconych. W czerwcu 1960 r. ministerstwo ponowiło naciski, powiadamiając na piśmie „obywatela rektora”, że nadal „podtrzymuje swój sprzeciw odnośnie do prowadzenia jakichkolwiek zajęć pedagogicznych i wykonywania funkcji organizacyjnych w KUL przez ks. prof. A. Słomkowskiego, prof. I. Czumę, ks. prof. K. Kłósaka i oczekuje zastosowania się do tej decyzji przed rozpoczęciem roku akademickiego 1960/61”. W grudniu 1960, po wyraźnej sugestii Komisji Episkopatu Polski ds. KUL, ks. Słomkowskiego zwolniono z pracy na uniwersytecie.
Bezpardonowe usunięcie byłego rektora oraz innych profesorów wiązało się z początkiem wdrażania konkretnych elementów nowej gry operacyjnej Służby Bezpieczeństwa wobec KUL.

———

Starcie z władzą – trzej lubelscy działacze społeczni i ich konflikt z władzą ludową

„Zeszyty Społeczne KIK”. Lublin, nr 13 (13) 2005,

 

Po wyjściu z więzienia ks. Słomkowski nie krył rozżalenia. W jego wspomnieniach można znaleźć coś co śmiało można określić jako krzyk rozpaczy i żalu. Wspominając czas uwięzienia oraz okres bezpośrednio po uwięzieniu ks. Antoni Słomkowski pisał: „Z KUL natomiast nie otrzymałem nic, chociaż byłem uwięziony za to, co robiłem dla dobra KUL. Tak więc muszę rolę KUL w tym okresie ocenić negatywnie. Co więcej KUL nie spełnił moim zdaniem wobec mnie najprostszego obowiązku sprawiedliwości. To samo dotyczy okresu po moim zwolnieniu z więzienia kiedy to byłem pozbawiony wszelkich środków utrzymania. KUL się zupełnie nie interesował losem swojego byłego rektora” ^{[ 21 ]}

Ksiądz profesor Antoni Słomkowski (1900-1982)